Hoe betaalbaar is de zorg in Nederland?

Door de stijgende zorgkosten moet er voor de toekomst kritisch worden gekeken hoe de totale zorgkosten worden betaald. Moeten patiënten die de meeste zorg nodig hebben steeds meer kosten zelf dragen? 

In de afgelopen tientallen jaren is de financiering van de zorg sterk veranderd. Vroeger werden de zorgkosten hoofdzakelijk gedragen vanuit de overheid via de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten). Nu betaal je op meerdere manieren direct en indirect de kosten.

Hoe betaalde je voor zorg tot 2006?

Tot 2006 had je twee soorten zorgverzekeringen, namelijk de ziekenfondsverzekering en de particuliere zorgpolis. Met een bruto inkomen tot ongeveer € 30.000, was je ziekenfonds verzekerd en betaalde je een paar tientjes per maand. Met een hoger inkomen moest je de duurdere particuliere zorgverzekering afsluiten. Voor ondernemers golden er andere grenzen. Er was geen zorgtoeslag en je betaalde ook geen eigen risico. Sommige zorg die nu in de aanvullende zorgverzekeringen zit, zoals tandartskosten, waren tot 2006 standaard meeverzekerd.

Hoe betalen we de zorgkosten sinds 2006?

Maandelijks betaal je zorgpremie aan jouw zorgverzekeraar. Het afsluiten van de basisverzekering is verplicht, dus iedereen draagt op deze manier bij aan het financieren van de zorgkosten. Ook het eigen risico kun je meetellen als een onderdeel van de te betalen zorgkosten. Indirect betaal je nog meer, want de overheid draagt ook een deel van de zorgkosten. Dit betalen we via belastingen. Daarnaast wordt er ook nog een deel betaald via het inkomen (inkomensafhankelijke bijdrage). Tandartskosten zijn niet meer standaard meeverzekerd voor verzekerden van 18 jaar en ouder. Hiervoor betaal je nu extra premie als je een aanvullende tandartsverzekering afsluit.

De zorgkosten groeien sneller dan ons bbp

De zorgkosten zijn in 20 jaar tijd hard gestegen, maar dat zegt niet zoveel. Alleen al doordat geld minder waar wordt (inflatie), stijgen de zorgkosten. Wat je 20 jaar  geleden voor brood betaalde, kun je door inflatie nu ook niet meer vergelijken met wat je nu voor brood neerlegt. Het CBS heeft de gestegen zorgkosten vergeleken met het bruto binnenlands product (bbp). Dit is een cijfer dat de waarde van geld weergeeft in de loop der jaren. Het geeft een indruk van de groei van de economie. Door de groei van het bbp te vergelijken met de groei van de zorgkosten, kun je zien hoeveel de zorg in verhouding nou echt duurder is geworden.

Om een realistisch beeld te geven, is het CBS uitgegaan van de zorgkosten tot het jaar 2000. Door het coronavirus zijn de zorgkosten in de afgelopen twee jaren namelijk volledig uit het verband getrokken.

In 20 jaar tijd zijn de uitgaven voor de zorg gestegen van 10% van het bbp, naar 14,5% van het bbp. Wij geven meer uit aan zorg in vergelijking met landen als Denemarken, Polen en Spanje, en minder dan België, Zweden en Noorwegen. Véél minder dan in de Verenigde Staten.

Hoeveel geven wij aan zorg uit in vergelijking met andere landen?

Ons zorgstelsel is redelijk uniek als je het vergelijkt met andere landen in de wereld. In Nederland is er namelijk voor gekozen om de zorg uit te laten voeren door private verzekeraars. De uitvoering ligt dus bij commerciële partijen en niet bij de overheid. In Nederland geven wij veel geld uit aan zorg, maar we doen het beter dan onze buurlanden België en Duitsland. In de Verenigde Staten zijn de zorgkosten extreem hoog met een uitgave van 16,8% van het bbp.

In Noorwegen en Zweden draagt de overheid de volledige zorgkosten

In Noorwegen en Zweden is de zorg anders ingericht. Voor zorg betaal je niets zelf aan de zorgverzekeraar. De volledige zorg wordt gefinancierd vanuit de overheid. Toch kun je niet zeggen dat de Noren en de Zweden beter uit zijn. Via belastingheffingen zijn de zorglasten in totaal groter. 

Vooral gezonde mensen zijn gebaat bij ons zorgstelsel

Nederlanders met jaarlijks hoge zorgkosten zijn het slechtste uit in ons zorgstelsel. Met hoge zorgkosten heb je namelijk een zorgverzekering nodig met een ruime aanvullende verzekering. Ook weet je dat je jaarlijks het eigen risico betaalt van € 385. Gezonde Nederlanders kunnen juist kiezen voor een verhoogd eigen risico met een korting op de premie en ze hebben geen aanvullende zorgverzekering nodig.

In Nederland betaal je veel kosten zelf

Uit onderstaand overzicht van het CBS blijkt hoe de zorgkosten gefinancierd zijn. Van de onderzochte landen betalen Zwitsers de meeste premie uit eigen zak, namelijk 68% van de kosten. Het gaat hierbij om verplichte premies en vrijwillige premies. In Nederland betalen we 22% van de totale zorgkosten zelf. Voor de basisverzekering betalen we 16,7% en voor de aanvullende zorgverzekering 5,3%. Daarnaast betalen we ook nog een deel van de totale zorgkosten zelf, namelijk 12,1%. Dit is bijvoorbeeld de fysiotherapeut die je zelf betaalt, het eigen risico en de eigen bijdrage.

In Nederland hebben we hoge zorgkosten, maar hetzelfde kun je zeggen over andere Europese landen. Doordat we in Nederland een groot deel van de kosten rechtstreeks betalen aan de verzekeraar, ervaren we nadrukkelijk dat de zorgkosten hoog zijn. Helaas zijn de kosten vooral hoog voor Nederlanders die veel medische zorg nodig hebben. Dat kan anders, namelijk door het afschaffen van het eigen risico en het verbieden van een korting in ruil voor een verhoogd eigen risico. Bij het laatste hebben namelijk vooral gezonde mensen baat.